در این پایان نامه در خصوص تراضی و شرایط آن و تحلیل روانی اراده و انواع آن و عیوب اراده بحث گردیده است.در نوشته های حقوقی کمتر به تحلیل روانی اراده پرداخته شده است همه از آثار اراده سخن می‌گویند و گویی بحث درباره چگونگی شدن آن را بیهوده می پندارند ولی، باید دانست که حقوق نمی‌تواند به چگونگی و سیر اراده و دلایل و هدف آن بی‌اعتنا بماند زیرا قانون پذیرفته است که رضای شخص می‌تواند معیوب باشد چنین رضایی نفوذ حقوقی ندارد. (مواد 199 تا 209 ق. م)

همچنین، اراده‌ای که برای رسیدن به هدفی نامشروع ابراز می‌شود به دلیل برخورد با قانون یا اخلاق، اثر دلخواده را ایجاد نمی‌کند. پس، ناچار بایستی شرایط و محیط تصمیم شخص و محرک و هدف او از تراضی مورد توجه قرار گیرد و حقوق، برخلاف نظام مرسوم، به وجدان و درون نیز نظر کند و از روان شناسی یاری بگیرد. 

اعمال حقوقی، فعل ارادی انسان است و مانند سایر اعمال ارادی مراحل مختلفی را که در نفس آدمی گذرانده می‌شود، طی می‌کند. دانشمندان علم کلام و فلسفه و حقوق مراحل چهارگانه ای را برای تحقق عمل ارادی به شرح زیر مطرح می‌کنند. 

1- مرحله تصور: بدیهی است که انجام عمل ارادی بدون تصور موضوع آن ممکن نیست چگونه می‌توان از آنچه که آگاهی نداریم، اراده ای داشته باشیم بنابراین در عمل حقوقی فروش خانه، نخست موضوع فروش یعنی خانه و معامله آن در ذهن فروشنده نقش می بندد. این مرحله به طور قهری و بدون اراده و اختیار در ذهن معامله کننده ایجاد می‌شود. زیرا لازمه ارادای این مرحله تسلسل باطل خواهد بود.بنابراین مرحله تصور نخستین گام و سنگ زیرین بنای کار ارادی است.

2- مرحله سنجش یا تصدیق: در این مرحله تصور ات گوناگونی که به ذهن خطور کرده مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد. تا از میان آنها یکی برگزیده شود در مثال مزبور پس از خطور خانه و فروش آن به ذهن، شخص جنبه‌های مختلف آن را بررسی و آثار گوناگون آن را از جهت سود و زیان و دیگر نتایج اقتصادی و اخلاقی ارزیابی و مفید بودن آن معامله را تصدیق می‌کند.

3- مرحله تصمیم و رضا: در این مرحله طرف معامله پس از سنجش و ارزیابی فروش خانه و تصدیق به مفید بودن آن شوق به ایجاد آن و تمایل به انجام معامله پیدا می‌کند این مرحله را که در اصطلاح علم معقول شوق گویند در اصطلاح علم حقوق رضا می‌نامند این تمایل و شوق با تصمیم و عزم ملازمه دارد یعنی با پیدایش میل و رضاء به تحصیل مورد معامله، عزم و تصمیم که در علم معقول به آن شوق مؤکد می‌گویند به انجام عمل حقوقی جهت به دست آوردن موضوع معامله‌ایجاد می‌شود. برخی حکیمان این حالت را اراده و قصد می نامند.

4- مرحله اجرای تصمیم: تمایل و شوقی که به دنبال سنجش و ارزیابی در انسان پیدا می‌شود او را به سوی اجرای عملی آن به حرکت در می‌آورد. در این مرحله معامله کننده برای انشای عمل حقوقی آماده شده و با امضای مندرجات سند معامله یا ابراز لفظی، قصد درونی خود مبنی بر ایجاد عقد را ابراز می‌کند. این مرحله که مهم‌ترین مرحله از مراحل عمل ارادی است در روند انجام عمل حقوقی نیز مهم‌ترین مرحله بوده و قدرت خلاقه و سازنده اراده را نشان می‌دهد. با انجام این مرحله عمل حقوقی محقق شده و آثار آن پیدا می‌شود. 

فهرست مطالب
 اختلاف طرفین در نوع عقد     
مبحث نخست: در خصوص تراضی و شرایط آن    
گفتار نخست: وجود اراده     
بند - تحلیل روانی اراده    
بند - معنی قصد و رضا    
الف:رضا    
ب: قصد    
بند - تفکیک قصد و رضا    
بند - مفهوم اراده     
بند - اوصاف اراده    
بند - اراده باطنی و ظاهری    
بند - موارد کابرد اراده ظاهری و باطنی    
بند - قراردادهای صوری    
گفتار دوم: اعلام اراده    
بند - لزوم اعلام اراده    
بند - مفهوم اعلام اراده    
بند - چگونگی اعلام اراده    
الف: اعلام صریح    
ب: اعلام ضمنی    
بند - وسایل اعلام اراده    
بند - سکوت و بیان اراده    
بند - مواردی که سکوت نشانه رضا است.    
گفتار سوم: توافق اراده (ایجاب و قبول)    
بند اول: ایجاب     
الف: معنی لغوی ایجاب     
ب: معنی اصطلاحی ایجاب    
ج: شرایط ایجاب    
د: ایجاب عام:    
و- ایجاب ملزم    
هـ- زوال ایجاب     
- رد ایجاب     
- رجوع گوینده ایجاب     
- مرگ و حجر یکی از طرفین     
- ایجاب متقابل    
- سپری شدن مدت ایجاب     
- از بین رفتن موضوع معامله     
- عدم تحقق شرطی که ایجاب معلق بر آن است    
بند دوم: قبول:    
الف: مفهوم قبول     
ب: لزوم مطلق بودن قبول    
ج: توالی ایجاب و قبول    
د: مسبوق نبودن به رد    
و: بقای موضوع عقد    
ه: مسبوق نبودن به قبول یا عقد معارض    
ی- رعایت تشریفات قبول    
گفتار چهارم: عیب تراضی (اشتباه)    
بند - تعریف اشتباه    
بند - مفهوم اشتباه    
بند - شرایط تأثیر اشتباه    
الف: اشتباه باید به حکم قانون یا تراضی در قلمرو قصد مشترک قرار گیرد.    
ب: اشتباه عمده باشد.    
بند - اثر حقوقی اشتباه    
بند - اشتباه در قانون مدنی    
بند - مواردی که اشتباه باعث بطلان معامله است.    
الف: اشتباه در وجود علت تعهد    
ب: اشتباه در هویت موضوع عقد    
- مفهوم خود موضوع معامله    
- معیار تشخیص اوصاف اساسی از غیر اساسی:    
- - نظریه شخصی    
- - نظریه نوعی یا مادی    
ج: اشتباه در نوع عقد    
د: اشتباه در صورت عرفیه ی موضوع معامله    
و: اشتباه در هویت جسمی یا اوصاف اساسی شخص طرف معامله، ‌در صورتی که شخصیت 
او علت عمده عقد باشد.    
- اشتباه در شخص طرف    
- اشتباه در شخصیت    
بند : مواردی که اشتباه باعث ایجاد حق فسخ می‌شود.    
الف: اشتباه در قیمت    
ب: اشتباه در اوصاف غیر اساسی موضوع (در صورتی که به طور صریح یا ضمنی وارد قلمرو 
قرارداد شده باشد)    
ج: اشتباه در اوصاف غیر اساسی طرف معامله (در صورتی که به طور صریح یا ضمنی وارد 
قلمرو  قرارداد شده  باشد)    
د: اشتباه ناشی از تدلیس    
بند : مواردی که اشتباه در معامله مؤثر نیست.    
الف: اشتباه در اررزش مورد معامله    
ب: اشتباه راجع به اوصاف    
ج- اشتباه در شخص یا برخی اوصاف شخصیت طرف معامله (که علت عمده عقد نباشد)    
د- اشتباه در جهت معامله    
هـ- اشتباه در قانون    
بند : اشتباه در عقد نکاح    
الف: اشتباه در هویت جسمی    
ب: اشتباه در اوصاف    

منابع