گیاه پالایی (گیاه پالایی به زبان انگلیسی Phytoremediation ) یک فن‌آوردی جدید می‌باشد که برای جمع‌آوری فلزات سنگین از خاک باتلاق‌ها و حتی تالاب‌ها استفاده می‌شود. گیاه پالایی عرضه می‌کند یک روش اقتصادی مناسب را برای آزمایشات فرسایش خاک و روش‌های خاک‌ورزی.

 

 

 

 

بطور پیوسته انباشتگی فلزات سنگین در محصول گیاهان با اصلاح خاک آنها مؤثر است که در مقادیر بالای توده زنده Biomass فلزات سنگین در خاک‌ها ابتکاری مناسب است. گیاه پالایی با استفاده از مهندسی گیاهان سبز شامل گونه‌های علفی و چوبی برای برداشت مواد آلاینده از آب و خاک یا کاهش خطرات آلاینده‌های محیط زیست نظیر فلزات سنگین، عناصر کمیاب، ترکیبات آلی و مواد رادیواکتیو به کار برده می‌شود.

 

 

 

 

گیاه پالایی از رهیافت‌های نوین در علوم کشاورزی است که به مبحث پاکسازی خاک‌های آلوده به عناصر آلوده کننده نظیر فلزات سنگین، مواد نفتی و ... می‌پردازد.از آنجا که در طی تحقیقات فراوان مشخص شده است که گیاهان اسانس‌دار از یک سو قابلیت جذب بالای فلزات سنگین از خاک را داشته و از سوی دیگر این فلزات سنگین به اسانس آنها وارد نمی‌شود، می‌توان از این گیاهان برای تولید محصول اقتصادی در زمین‌های آلوده استفاده کرده و هیچگونه نگرانی بهداشتی در این زمینه نداشت.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

خلاصه فارسی    1
مقدمه    3

فصل اول: کلیات
1-1. هدف از انجام پایان‌نامه    6
1-2. بیان مسأله    6
1-3. ضرورت و اهمیت موضوع    8
1-4. هدف اصلی    11

 

 

فصل دوم: مروري بر متون گذشته
بخش اول: گیاه اسطوخودوس و انواع آن
٢-١-١. اسطوخودوس    14
٢-١-٢. تاریخچه اسطوخودوس    14
٢-١-٣. استفاده دارويي از انواع اسطوخودوس    15
٢-١-٤. اسطوخودوس Lavendula angustifolia    16
٢-١-٤-١. خصوصیات مورفولوژی اسطوخودوس    16
٢-١-٤-٢. شرایط آب و هوایی    17
٢-١-٤-٣. شرایط خاک و مرحله كاشت    17
٢-١-٤-٤. کشت و تکثیر    19
2-1-4-5. تركيب شيميايي    20
٢-١-٤-٦. مشخصات اسانس    21
٢-١-٤-٧. اجزای تشکیل دهنده اسانس    21
٢-١-٤-٨. خواص درمانی    22
٢-١-٤-٩. آثار فارماکولوژیکی    24

بخش دوم: گیاه پالایی و انواع آن
٢-٢-١. آلودگی محیط زیست    26
٢-٢-٢. تکنیک‌های بر طرف کننده آلودگي‌هاي فلزات سنگین    29
٢-٢-٣. گیاه پالایی    30
٢-٢-٤. تاریخچه گیاه پالایی    30
٢-٢-٥. گیاه پالاینده‌ها    31
٢-٢-٦. تکنولوژی‌های گیاه پالایی    31
٢-٢-٦-١. Rhyzofiltiration     32
٢-٢-٦-٢Phytostabilization .    33
٢-٢-٦-٣Phytovolatilization .    34
٢-٢-٦-٤Phytoextraction .    36
٢-٢-٦-٥Phytodegration .    37
٢-٢-7. گیاه پالاینده‌های زیستی    38

بخش سوم: فلزات
٢-٣-١. فلزات سنگین    41
٢-٣-٢. جذب    41
٢-٣-٣. توزیع و تجمع    43
٢-٣-٤. دفع    43
٢-٣-٥. مکانیسم اثر    45
٢-٣-٦. فاکتورهای مؤثر بر سمیت    47

بخش چهارم: سرب
٢-٤-١. معرفی    52
٢-٤-٢. اثرات    55
2-4-3. پايش بيولوژيك    66

بخش پنجم: كادميوم 
٢-٥-١. معرفی و اثرات    70
٢-٥-٢. پایش بیولوژیک    72
بخش ششم: مطالعات دیگران
٢-٦-١. بررسی مطالعات انجام شده در زمینه جذب فلزات سنگین توسط گیاهان    75

 

 

فصل سوم: مواد و روش‌ها
بخش اول: اصول و مبانی کار
3-1-1. تاریخچه و مقایسه روش‌ها    .80
3-1-2. مواد مورد نیاز    83
3-1-3. تجهیزات مورد نیاز    84
3-1-4. لوازم مورد نیاز    84

بخش دوم: روش کار
3-2-1. جمع‌آوری نمونه‌ها    87
3-2-2. تهیه محلول‌ها    88
3-2-3. تهیه استانداردها    88
3-2-4. آماده‌سازی نمونه‌‌های خاک    89
3-2-5. آماده‌سازی نمونه‌های برگ و ریشه    89
3-2-6. تعیین مقداد سرب و کادمیوم نمونه‌ها با استفاده از دستگاه جذب اتمی    90
 3- 2-7. آنالیز آماری داده‌ها    92

 

فصل چهارم: نتایج
٤-١. سطح كادميوم و سرب در نمونه‌ها    94
٤-٢. محاسبه فاکتور Bio-concentration    102
٤-٣. محاسبه ضریب انتقال    102

 

فصل پنجم: بحث و پيشنهادات
٥-١. بحث    104
٥-٢. نتیجه‌گیری    108
٥-٣. پیشنهادات    109

منابع    111
خلاصه انگلیسی    120

 

 

 

 

فهرست جداول
جدول 2-1-1. ترکیبات عمده تشکیل دهنده اسانس اسطوخودوس با روش (GC/MS)    21
جدول 2-3-1. اندام‌های هدف فلزات و شبه فلزات    50
جدول 2-4-1. مصارف صنعتی سرب و ترکیبات معدنی سرب    54
جدول 3-1-1. مواد مورد نياز    84
جدول 3-1-2. تجهیزات مورد نياز    84
جدول 3-1-3. لوازم مورد نياز    85
جدول 3-2-1. پارامتر‌های دستگاهی جهت خواندن میزان سرب و کادمیوم موجود در نمونه‌ها    92
جدول ٤-١. میانگین غلظت کادمیوم و سرب در نمونه‌های ریشه (mg/kgDW)    94
جدول ٤-٢. میانگین غلظت کادمیوم و سرب در نمونه‌های خاک گلدان (mg/kgDW)    94
 جدول ٤-٣. میانگین غلظت کادمیوم و سرب در نمونه‌های برگ جوان (mg/kgDW)    95
جدول ٤-٤. میانگین غلظت کادمیوم و سرب در نمونه‌های برگ مسن (mg/kgDW)    95
جدول ٤-٥. حد مجاز سرب و کادمیوم موجود در خاک بر اساس استاندارد EPA (2003) بر حسب ppm     95
جدول ٤-٦. فاکتور BCF آلاینده‌های سرب و کادمیوم از خاک به ریشه     102
 جدول ٤-٧. ضریب انتقال آلاینده سرب و کادمیوم از ریشه به برگ‌های گیاه    102
 

 

 

 

فهرست نمودارها
نمودار  ٤-١. میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در نمونه‌های ریشه اسطوخودوس    96
نمودار ٤-٢. میزان آلاینده سرب در نمونه‌های ریشه اسطوخودوس    96
نمودار ٤-٣. مقایسه میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در ریشه اسطوخودوس با میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در خاک در فاصله ٦٠ روز    97
نمودار  ٤-٤. مقایسه میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در برگ‌های جوان با خاک در فاصله٦٠ روز    97
نمودار  ٤-٥. مقایسه میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در برگ‌های مسن با خاک در فاصله٦٠ روز    98
نمودار ٤-٦. مقایسه میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در ریشه اسطوخودوس با میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در خاک در فاصله ٦٠ روز    98
نمودار  ٤-٧. مقایسه میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در برگ‌های جوان اسطوخودوس با میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در خاک در فاصله ٦٠ روز    99
نمودار  ٤-٨. مقایسه میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در برگ‌های مسن اسطوخودوس با میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در خاک در فاصله ٦٠ روز    99
نمودار ٤-٩. مقایسه میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در برگ‌های جوان با میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در ریشه در فاصله ٦٠ روز     100
نمودار  ٤-١٠. مقایسه میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در برگ‌های جوان با میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در ریشه در فاصله ٦٠ روز    100
نمودار ٤-١١. مقایسه میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در برگ‌های مسن با میزان آلاینده سرب (mg/kgDW) در ریشه در فاصله ٦٠ روز     101
نمودار  ٤-١٢. مقایسه میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در برگ‌های مسن با میزان آلاینده کادمیوم (mg/kgDW) در ریشه در فاصله ٦٠ روز     101
 

 

 

فهرست اشکال
شکل 2-1-1. اسطوخودوس    24
شکل 2-1-2. ریشه اسطوخودوس     24
شکل 3-1-1. دستگاه جذب اتمی    83
شکل 3-2-1. منحنی کالیبراسیون Pb    91
شکل 3-2-3. منحنی کالیبراسیون Cd    91